Een levensboek inzetten bij dementie
Verhalen en herinneringen, je persoonlijke geschiedenis… Het vormt de kern van je identiteit. Bij dementie wordt het moeilijker om bij die herinneringen te komen. Langzaamaan raakt iemand zichzelf kwijt. Het maken van een levensverhaal brengt dan veel houvast en rust. Duik in het leven van je geliefde met dementie en breng de verhalen die bij hem of haar horen zo levendig mogelijk in beeld.
Je autobiografisch geheugen
Alles wat je meemaakt draagt bij aan je identiteit. Je herinneringen geven je een gevoel van eigenheid: je weet wat je verleden was, wie je nu bent en waar je heen wilt bewegen. Die verhalen spelen ook een rol in het contact met anderen. We wisselen herinneringen uit over wat we beleefd hebben en smeden zo een band met elkaar. En je herinneringen helpen je met beslissingen maken: je weet immers al wat werkt, of waar je je vingers niet aan moet branden. Je geheugen is dus cruciaal voor verbinding met jezelf en met de ander.
Behoud van identiteit middels een levensboek
Nu mensen gemiddeld ouder worden, krijgen we ook vaker te maken met dementie: een progressieve ziekte waarbij iemand het geheugen kwijtraakt. Je kunt iemand met beginnende dementie enorm helpen door samen te werken aan een levensboek. Leg zoveel mogelijk herinneringen vast, gebruik alles wat er aan foto’s, brieven, muziek, en verhalen boven water komt.
Voordelen van een levensboek:
- Je legt als het ware een externe harde schijf aan, waar iemand zich aan vast kan houden. Je bouwt een document op om er steeds weer even bij te pakken.
- Samen praten over het verleden activeert de herinneringen en dat helpt bij het langer behouden van identiteit.
- Het brengt plezier en fijne gesprekken.
- Het levensboek helpt ook de huisarts, de thuiszorgmedewerker, of de verzorgende in het verpleeghuis om een goed beeld te krijgen van de persoon waar ze voor zorgen.
Het levensverhaal op de tijdlijn
Het autobiografisch geheugen is gevuld met drie typen herinneringen. Een handig kapstokje als je het levensboek maakt.
- Levensfases: periodes die langere tijd duurden, bijvoorbeeld schooltijd of het opgroeien van de kinderen.
- Terugkerende herinneringen: situaties die zich bijvoorbeeld jaarlijks herhaalden, zoals kerst of de ramadan, of de zomervakantie op een camping.
- Gedetailleerde herinneringen: Die springen er uit door bijvoorbeeld een plotseling groot verdriet of geluk. Denk aan mijlpalen, ingrijpende veranderingen of life events.
Thema's voor het levensboek
Veel voorkomende thema’s waar mensen waarschijnlijk over zullen spreken en die je dus zou kunnen laden met verhalen:
- het ouderlijk huis
- familie
- gezin
- vakantie en uitjes
- studie en werk
- vrienden en vrijetijdsbesteding
Een levensboek vult zich zo langzamerhand met heel persoonlijke verhalen. Het wordt een tijdlijn om op terug te vallen als het ophalen van herinneringen moeilijker wordt. Een steuntje in de rug in een bijzonder kwetsbare periode.
